در این برنامه آقای محمد مهدی بحرالعلوم به توضیحاتی در مورد پیامبر ، سیدالحفاظ می پردازند .
آیات و نظریه جمع آوری قرآن در زمان حیات رسول خدا
عقل و جمع آوری قرآن
جمع آوری قرآن توسط رسول گرامی اسلام
قرآن، کتابی‌ست آسمانی که از سوی خدا متعال، براى هدایت بشر بر پیامبر اکرم(صلّى اللّه علیه و آله) نازل شد و معجزه جاویدان این رسول الهی(صلی الله علیه و آله) برای تمام افراد بشر در طول قرن‌هاست. از این‌رو یکی از مباحث مهمی که در مورد این کتاب الهی وجود دارد، چگونه در قرون متمادی این کتاب به دست ما رسیده است؟ برای پاسخ به این سوال جواب‌های متعددی از سوی اندیشمندان اسلامی داده شده که پرداختن به تمام آنان در این نوشتار امکان‌پذیر نیست. ولی در ادامه تلاش می‌کنیم، به یکی از جواب‌های مهم که در این زمینه وارد شده است، اشاره کنیم.
اهتمام عرب به کلام فصیح
تاریخ گواهى می‌دهد که عرب زمان جاهلیّت در قدرت بیان و فصاحت و بلاغت، مقام نخست را در میان ملّت‌هاى دیگر داشته است. آنان سخنان زیبا و ادیبانه که با دستورات دقیق ادبى مزیّن بود را ارج می‌نهادند و همان گونه که بت‌هاى خویش را در خانه کعبه قرار داده بودند، اشعار نغز و جالب سخنوران مشهور را به دیوار کعبه می‌آویختند. در روزهاى نخستین نزول وحى که پیامبر گرامى(صلی‌الله‌علیه‌وآله) آیاتى از قرآن را بر مردم تلاوت کرد، شور و هیجانى عجیب در مردم و در میان سخنوران آنان به وجود آمد. بیان جذّاب و شیرین و پر معناى قرآن چنان در دل‌ها نفوذ کرد و صاحبان ذوق را شیفته خود ساخت که سخنان شیواى خطبا و شعرا را فراموش کردند، تا آن جا که اشعار استادان سخن خود را از دیوار کعبه پایین آوردند. این پیشینه تاریخی سبب شد که عرب به قرآن توجه بسزایی داشته باشد و این سابقه و عللی که در ادامه می‌آید سبب حفظ قرآن تا زمان کنونی شد.
تلاش های رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای رواج قرآن
از سوی دیگر اهتمام زیاد رسول خدا به رواج قرآن در میان مسلمانان به عنوان یکی از مهم‌ترین علل عدم تحریف قرآن است. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در دوران زندگی خویش سه کار مهم را برای بقا قرآن در جامعه اسلام انجام داد که عبارت بودند از:
الف) جمع‌آوری قرآن و تدوین آن به صورت کتاب
ب) تشویق مسلمانان به حفظ قرآن.
ج) پرورش قاریان قرآن.
برای آگاهی به چگونگی رواج قرآن به وسیله رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به تعدادی از روایاتی که در این زمینه نقل شده است اشاره می‌کنیم:
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) هیئتى چند نفره را براى انجام مأموریتى به مناطقی اعزام و از هر کدام از ایشان در مورد مقدار قرآنى که حفظ بودند سؤال کرد؛ از یکى از ایشان که از همه جوان‌تر بود گفت: فلان و فلان سوره، و سوره بقره را هم حفظ هستم.
حضرت فرمود: برو که تو را امیر این جماعت قرار دادم.
یکى از اشراف که عضو آن هیئت بود گفت: سوگند به خداوند تنها به این دلیل سوره بقره را حفظ نکردم که مبادا نتوانم در نماز شب آن را بخوانم!
حضرت فرمود: «قرآن را بیاموزید و آن را قرائت کنید؛ زیرا، قرآن در رابطه با کسى که آن را می‌آموزد و قرائت می‌کند همانند مشک است که آن را از مشک آکنده باشند و بوى خوش آن همه جا می‌پیچد. آن کس که قرآن را می‌آموزد و در حالى که قرآن را از بر دارد می‌خوابد، همانند مشکی است که آن را پر از مشک کرده باشند و در آن را بسته باشند.»
و یا در حدیثی دیگر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می‌فرمایند: «هرکس قرآن را قرائت کند و آن‌را بیاموزد و به آن عمل کند، روز قیامت تاجى از نور بر سر او نهاده میشود که درخشندگى آن همچون درخشندگى آفتاب است و بر پدر و مادرش نیز هر یک خلعتى پوشانده میشود که از همه دنیا با ارزش تر است! آنان مى گویند: به خاطر چه این خلعت را بر ما پوشانیده‌اید؟ پاسخ داده میشود: به خاطر آن که فرزندتان اهل قرآن بود.»
توجه صحابه به قرآن
این توجه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) بعد از ایشان به صحابه جلیل‌القدر ایشان نیز منتقل شد، به گونه ای که با کوچک‌ترین تغییری در قرآن به شدت برخورد می‌کردند، به طور مثال نقل شده: «روزی خلیفه دوم، جمله «وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ» در آیه «وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُم [توبه/۱۰۰] پیش‌گامان نخستین از مهاجرین و انصار و از آن‌ها که به نیکى از آن‌ها پیروى کردند خداوند از آن‌ها خشنود است.» را بدون واو عطف خواند، در این هنگام صحابه در مقام مخاصمه برآمدند تا بالاخره خلیفه را وادار کردند که با واو بخواند.»
و یا در زمانی که عثمان برای یکی کردن قرائت‌ها شروع به جمع آوری قرآن کرد. تصمیم داشت آیه ۳۴ سوره توبه که خدای متعال فرموده بود «وَ الَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ .» را بدون واو ثبت کند، در این هنگام ابىّ بن کعب، دست به شمشیر برد و آنان را تهدید کرد که اگر واو را به جای خودش بر نگردانند، با ایشان خواهد جنگید و آنان واو را نوشتن.
نتیجه
پس با توجه ویژگی های قوم عرب نسبت به کلام فصیح و همچنین توجه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) پس از ایشان مسلمانان با دقت وسواس آمیزى که از آغاز نزول وحى - به توصیه پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)- در یادگیرى، حفظ، قرائت و کتابت قرآن داشتند، این نامه الهى را از هرگونه تغییر و دست برد در امان نگه داشتند؛ به طورى که امروزه پس از پانزده قرن هر محقّق منصفى مى تواند ادّعا کند که قرآن کریم مجموعه همان آیاتى است که بدون کاهش و افزایش بر پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) نازل شده است و در صحّت انتسابش به خاتم پیامبران(صلی الله علیه و آله) شکى نیست.
حافظ یار | پایگاه تخصصی حفظ قرآن قرآن ,علیه ,الله ,صلی ,رسول ,پیامبر ,صلی الله ,الله علیه ,پیامبر اکرم ,اکرم صلی ,آوری قرآن ,صلی الله علیه منبع
درباره این سایت